نياز مبرم کشور به روغن و وابستگی شديد به خارج از کشور جهت تامين آن باعث گرديد سياستگذاران بخش كشاورزي به منظور كاهش وابستگي اقدام به توسعه سطح زيركشت گياهان روغني برای نيل به اين هدف بنمايند.
يكياز گياهاني كه مقرر شد سطح زيركشت آن به شدت افزايش يابد زيتون بود. دراين راستاي سطح زيركشت زيتون از قريب 15 هزارهكتار به حدود 000/100 هكتاررسيده است واين سطح در طي يك برنامه ده ساله به 000/600 هكتار بايد برسد. تاچندي پيش به جز شرايط آب و هوايي فاكتور ديگري به طور عمده تهديدكنندهاين برنامه توسعه نبود.
ولي متأسفانه از مردادماه 1383 كه براي اولين بارآفت مگس زيتون ازكشور گزارش گرديد زنگ خطر به صدا درآمد و در مدت كمتر ازسه ماه دامنة گسترش آفت 13 استان را در برگرفته است.مگس زيتونbatrocera oleaeبا نام عموميolive fruit fly يكي از مهمترين آفات زيتون مي باشد. لارو اين آفت با تغذيه ازگوشت ميوه،باعث ريزش ميوه ها قبل از برداشت، كاهش كيفيت روغن زيتون و ورود قارچهايپاتوژن از محل سوراخ ورودي لاروها شده كه اسيديته داخل ميوه ها به ميزاندوتا چهار برابر افزايش مي يابد. اگرميوه ها از واريته هاي كنسروي باشد، بازارپسندي محصول بواسطه خسارت مستقيم لاروها از بين مي رود. همچنين اينحشره قادراست باكتري مولد گال زيتون با نام علمیpseudomonas savastanoiرا هم انتقال دهد.اين آفت، يك ميزبانه وچند نسلي است كه به انواع زيتون اهلي خسارت وارد مي كند.منشأاين آفت كشورهاي حاشيه درياي مديترانه است و اولين گزارش مربوط به قرن سومقبل از ميلاد مسيح مي باشد.
اين مگس درتمام كشورهاي حوزه درياي مديترانه،مناطق شمال شرقي و حنوبي آفريقا، جزايرقناري، هند، پاكستان و غرب آسياوجود دارد و از نيمكره شرقي شروع و در نيمكره غربي به كاليفرنيا محدود ميگردد.مگس ماده هنگاميكه ميوه زيتون براي تخمگذاري مناسب است، به اين گياه جلبمي شود.تخم گذاري تحت تأثير مواد جلب كننده كه از تركيبات مشتق شده ازoleoeuropeine قراردارد. تخمهاي مگس زيتون زيرپوست ميوه هايي كه هنوز مورد تخمگذاري قرارنگرفته اند گذاشته مي شود. لاروهاي خارج شده از تخمها از مدت 37 روز دردماي 5/12 درجه تا 9 روز در دماي 30 درجه سانتي گراد تغذيه مي كنند.شفيرهدرخاك در زيردرخت ميزبان ايجادشده و حشرات بالغ در شرايط مناسب در تمامطول سال ظاهر ميشوند. ولي درشرايط محيطي مناسب بصورت شفيره در خاك و يا درميوه هاي آلوده مي توانند زمستان گذراني كنند. درتابستاندماي بالاي حدود 33 درجه سانتي گراد و بالاتر باعث ايجاد مرگ و مير تخمها،لاروها و شفيره ها ميشود.
اين مرگ ومير زماني كه دماي بالا با رطوبت نسبيپايين همراه باشد بيشتر ميشود. كنترلمگس زيتون به روشهاي مختلف صورت مي گيرد. مبارزه پيشگيري كننده براساسبهره برداري از فعاليت تغذيه اي حشرات بالغ است كه اينها به تركيباتپروتئين هيدروليزات جلب مي شوند كه اين مواد درتركيب باسموم فسفرة آلي ياپيرتروئيدها به عنوان طعمه به كار ميروند و امروزه اين روش در سطوح وسيعيدر يونان_ تونس_ اسپانيا و سايركشورها انجام ميگيرد.سمپاشيعليه لاروها با استفاده از لاروكش ها انجام مي شود. حشره كشهاي سيستميك بهصورت پوششي به صورت هوايي يا زميني پاشيده مي شوند. اين روش درگذشته درسطحوسيع مورد استفاده قرار مي گرفت، اما امروزه كمتر به كار مي رود.
درحال حاضرروشهايmass trapping بااستفاده از تله هايmcphail همراه بافرمون جنسي و يا روشmass trapping با استفاده از تله هايolipe و كاربرد قرصtorula و همچنين روش bait spray با استفاده از تركيب مبتني بر باكتريpolysacharaspara spinospaمورد استفاده قرار مي گيرد. در يونان تله هاي eco trap كه تركيبي از فرمون جنسي _ مواد جلب كننده آمونياكي و سموم پيروتروئيده مي باشد در باغات به كار مي رود.جهتمبارزه بيولوژيك با استفاده از ورود دشمنان طبيعي (مبارزه بيولوژيككلاسيك) و حفاظت و حمايت از دشمنان طبيعي موجود در دنيا صورت مي گيرد. يكياز مهمترين عوامل بيولوژيك زنبور (hymenoptera : braconidae) opius concolor ميباشد كه در بهار و تابستان رهاسازي مي كنندو پارازيتوئيد لارو آفتمحسوب مي گردد و در كشورهاي فرانسه، يوگسلاوي، يونان، ايتاليا و اسپانيا – اردن – لبنان و آفريقاي جنوبي كاربرد دارد.
رديابي و نمونه برداريدررديابي اين آفت از روشهاي بدام اندازي حشرات و نمونه برداري از ميوه هااستفاده مي شود. در بدام اندازي حشرات بالغ محركهاي غذايي، بينايي و جنسيبه كارمي روند.تله هايmcphail با پروتئين هيدروليزات براي رديابي در سطح وسيع به كار مي روند. استفادهاز تله هاي رنگي در داخل سايبان درخت، مگس زيتون را جذب مي كند. اين حشرهبه رنگ زرد بيش از ساير رنگها جلب و به رنگ زرد منعكس كننده 500 تا 520نانومتر بيشتر جلب خواهد شد.
نمونه برداري از ميوه ها اطلاعات مستقيمي درباره خسارت مگس زيتون و همچنين اطلاعاتي در مورد اندازه جمعيت و تركيب آن ارائه مي دهد.عمده فعاليتهاي انجام شده در ايران در سال 84 :1- درسال 1384 انجام عمليات رديابي و مبارزه با آفت با نظارت كارشناسان سازمانحفظ نباتات با تدارك 459900 عدد تله و نصب 374129 عدد تله جلب كننده _ كشنده و توزيع 9504 ليتر پروتئين هيدروليزات (تركيب جلب كننده حشرات بالغ) و انجام عمليات رديابي در سطحي معادل 17639 هكتار از باغات زيتون صورتگرفت كه در سطحي معادل 12715 هكتار تعداد 78 عدد تله فرموني موجود بهمناطق زيتون خيز كشور جهت رديابي آفت ارسال گرديد.2- بهمنظور ايجاد خلل در چرخه زندگي آفت و كاهش ميزان حشرات انتقالي به سال بعد (سال جاري) و در نهايت كاستن از ميزان خسارت در نسل هاي آتي مقدار 1665244كيلوگرم ميوه زيتون آفت زده جمع آوري و تحويل كارخانجات روغن كشي گرديد.3- بهمنظور جلوگيري از شيوع و گسترش آفت، اعمال دقيق مقررات قرنطينه گياهي وممانعت از خروج ميوه و اندامهاي گياهي از مناطق آفت زده به ساير مناطق پستهاي قرنطينه در مبادي خروجي استانهاي آلوده فعال شد.4- جهت شكار انبوه آفت مقدار 616 ليتر مالاتيون در اختيار استانهاي آلوده قرار گرفت.5- برنامه ريزي زمان بندي شده جهت اجراي مبارزه تلفيقي با آفات مناسب با شرايط محيطي و بيولوژي آفت واعلام به استانهاي درگير جهت اجرا.6- منظورنمودن تعداد 54 ايستگاه كنترل آفت با استفاده از تله هاي سطلي و پروتئينهيدروليزات و 12 دستگاه ويژه جهت بررسي تغييرات جمعيت آفت با استفاده ازفرمون اختصاصي مگس زيتون در استانهاي آلوده و ارسال فرمون به ساير استانهاجهت رديابي آفت مذكور.7- توزيعتعداد 400 كپسول فرموني از سوي سازمان حفظ نباتات و 758000 تله سطلي و 52000 ليتر پروتئين هيدروليزات و 4550 ليتر مالاتيون از سوي سازمانهايجهاد كشاورزي استانهاي كشور جهت انجام عمليات رديابي و كنترل آفت و دراختيار قراردادن به باغداران .8- اقدام جهت خريد ده تن پروتئين هيدروليزات وارداتي از شركت agrisense انگلستان .9- تخصيص ده تن حشره كش ديمتوات به استانهاي گيلان و قزوين جهت عمليات bait spray .10- انجام عملياتmass trapping در كليه باغات برداشت نشده و bait sprayدر باغاتي كه آلودگي بالايي دارند.11- در نظر گرفتن دو پايلوت در مناطق قزوين و زنجان جهت آزمايش تله هاي eco trap .